2015’te neler olabilir?

Fırtınalı bir döneme giriyoruz

Küresel ölçekte belirsizlik artıyor. Bunun kanıtı 2014 son çeyreğinde yaşanan gelişmeler. En başta ekonomilerde resesyon ilerliyor. Amerikan ve Suudi manipülasyonuyla Rusya hedefli olarak petrol fiyatları yarıya yakın düşürülüyor. ABD, Irak’ta, Afganistan’da, Suriye’de ve en son olarak Ay el Arap (Kobani’de) yenilmesine, gerilemesine ve çaptan düşmesine karşın Atlantik projesini Çin boşa çıkarınca yeniden Ortadoğu’ya dönme sinyalleri veriyor. Avrupa ve AB ile ABD arasındaki çelişkiler keskinleşiyor. AB’nin baş patronu Merkel, utangaç ve çekingen de olsa ABD’ye kafa tutuyor. Rusya’ya ambargo ve petrol fiyatlarının hileli bir şekilde düşürülmesi yoluyla uygulanan Batı kumpası, bölgemizde ekonominin altını üstüne getiriyor. Türkiye’ye 2015 ekonomi kıyametinin ön ataklarından birini yaşatıyor; dolar bir ara 2,50’ye dayanıyor.
 

2015’DE BU BORÇ STOKU ÇEVRİLEMEZ
 
Türkiye hiçbir döneminde kısa vadeli borçlarını bu yılki kadar bir araya yığmamıştı. Bu gerçek, ekonomiyi iyi yönettiklerini iddia eden mevcut siyasi iktidarın aslında ne kadar beceriksiz olduğunun somut bir kanıtıdır. 2015’in çok zor geçeceği konusunda hemen herkes hemfikir. Bir kere çaptan düşen AKP iktidarı, böylesine muazzam bir borç yükünü asla çeviremez. Bu yıl Türkiye kısa vadeli borçlar diye anılan ve miktarı cari açıkla birlikte 250 milyar dolara ( 6 katrilyon liraya) ulaşan borç yükü altında. Bahar aylarında FED faizleri artırınca dünyada serseri mayın gibi dolaşan dolarlar evine döneceğinden dolayı artık uluslar arası piyasalarda borç bulmak da zora girecek. Sıcak para suyunu çekmeye başladı bile. Bu koşullarda içeridekiler de çıkmaya başlarsa –ki bu da mümkündür; işte o zaman kıyamet dedikleri işte bu!- yandı keten helva!
 
FED faizi, bizim gibi gelişen ekonomileri çok derinden etkiliyor ve ilgilendiriyor.
 
Peki, FED (ABD Merkez Bankası) faizi bizi nasıl etkileyecek ve neden önemli?
 
Bunun cevabını Aydınlık/ Ekonomi köşe yazarı YMM Mustafa Pamukoğlu’ndan alalım.
 
“FED faiz artırınca gelişmekte olan piyasalarda dolanan sıcak para ABD’ye, yani evine döner. Bizde de para çıkışı olur. Para çıkışı demek dolar kurunun artması, rezervlerin azalması, enflasyonun daha da artması ve cari açık ve kısa vadeli borçları çeviremememiz demek. Bu bize pahalıya mal olur.” (4 Ocak 2014)
 
FED’İN FAİZ ARTIRIMI BİZİ NEDEN BU KADAR İLGİLENDİRİYOR?
 
FED’in, bahar aylarında faiz artırımına gideceği kesin. ABD ekonomisinin 2008 krizinden bu yana artık güçlendiği inancında. FED faiz artırınca ve bizde dolaşan sıcak para denen dolarlar evine dönünce –yani para çıkışı olunca- olacaklar insanın aklına 2001 krizini getiriyor. Ecevit’in Başbakanlığındaki koalisyon iktidarı, Amerikan’ın Ortadoğu çıkarlarıyla ters düşünce bir Batı operasyonuyla sıcak paranın hızla bir gecede yurdu terk etmesi sonucu ekonomik depreme neden olmuştur. Döviz almış başını gitmiş; fiyatını birkaç kez katlamış; faizler yüzde 8 binlerde gezinmeye başlamış; ekonomi ve dolayısıyla toplumsal hayat altüst olmuş; bir kaos yaşanmıştı. O zamanlar Antalya’da inşaatlarım vardı. Bir arkadaşla Konyaaltı’nda 40 dairelik bir inşaatın müteahhitliğini yapıyorduk. Kriz sürecinde batmadık ama çok yıprandık. Bir bakıyorsunuz, örneğin çimentonun torbası 20 milyon liraysa (o zaman para birimi böyle bir şeydi) birdenbire 200 milyon liraya fırlayıveriyordu. Biz paniğe kapılarak çimentocuya gidip çek yazarak örneğin birkaç bin torba çimento stoku yapıyorduk. Ancak birkaç gün sonra çimentonun torbası eski fiyatına yakın rakamlara dönüp gelince bizde yeni bir panikleme başlıyordu. Yazdığımız çeklerin iptali için aylarca mahkemelerde süründüğüm hiç aklımdan çıkmaz. Ekonomik deprem ve beraberinde gelen kaos ortamı işte böyle bir şey! AKP Hükümetlerinin vatandaşı ekonomik kaosla korkutarak oy toplamasının perde arkasında işte böyle bir durum yatmaktadır ve hiç yabana atılmaması gereken bir siyasi ahlaksızlık örneğidir.
 
Bu tecrübeyi neden aktardım?
 
DOLAR, 3,00 LİRANIN ÜZERİNE FIRLAR; ENFLASYON AZAR; İFLASLAR İFLASLARI KOVALAR
 
Bir kere 2015 yılında tarihin tekerrürüyle böyle bir tehditle karşı karşıyayız. FED faizinin artırılması koşullarında, ülkedeki dolarlar evine (Amerika’ya) dönünce –sıcak para çıkışı olunca- doların fiyatı 3,00 liranın üzerine fırlayacaktır. –Şimdiden depremin öncü sarsıntılarında bile 2,50 seviyesini test etti.- MB rezervleri azalacaktır. Enflasyon canavarı kontrolden çıkacaktır. –Şimdiden yüzde 10 gibi çift haneli rakamları zorlayıp duruyor. Memur maaşlarını ve işçi ücretlerinde zamları yılsonu gelmeden eriterek reel alım güçlerini törpüledi. Cari açık ve kısa vadeli borçları çeviremez, yönetemez hale geliriz. İşte zurnanın zırt dediği yer de bu noktadadır.
 
İŞSİZLİKTE PATLAMA OLACAKTIR
 
İşsizlik artacaktır. Şu anda işsizlik TÜİK verilerine göre yüzde 10’larda dolaşıyor. Resmi ve İşKur bürolarına kayıtlı olan işsizlik her ne kadar 3 milyon civarındaysa da, gerçek işsizlik oranı yüzde 20’ler civarındadır ve rakamla söylersek 10 milyon işsizimiz bulunmaktadır. Bu rakam birdenbire iflasların iflasları izlemesi, ekonomide aşırı bir durgunluk (resesyon), ardından çöküntü, büyümenin yüzde 5’in çok altında cereyan etmesi ve yeterli istihdam yaratamaması (ki Babacan da yeterli büyüyememekten yakınıyor) işsizliği patlatacaktır.
 
Gönül ister ki öngörülerim hayata geçmesin. Ancak somut şartların nesnel bir analizi bu tehlikeyi tehdit haline getiren gelişmeleri gözümüze sokmaktadır.
 
Tanrı sonumuzu hayreylesin!