Fitness Antranörü İbrahim Kubilay Türkay’ın kaleminden Metabolizma Hızı ve Yaşı
Merhabalar değerli Burdur Sakinleri;
Sizlerle bu gün “metabolizma hızı ve yaşı” konusunu paylaşmak istiyorum. Hani şu hep birbirimize söylediğimiz “benim metabolizmam yavaş çalışıyor, benim metabolizmam hızlı çalışıyor, benim metabolizmam çalışmıyor sanırım” diye ne olduğunu araştırmadan üzerine yorumlar yaptığımız konu. Sizce “hiç çalışmıyor sanırım” gibi bir ifade, yaşayan bir canlı için geçerli olabilir mi?
O zaman bu belirsizlikleri gelin beraber çözmeye çalışalım. En güzel çözüm yolu bilgiye sahip olmak, bilgiye ulaşmak. Hem bu bizim bu alanlarda çalışıp bize bu bilgileri sunmak için gece gündüz uğraşan bilim insanlarına da saygımızı arttıcaktır. Çünkü bilgiye ulaştığımız zaman “empati(duygudaşlık)” yeteneğimiz de gelişecektir diye düşünüyorum. Belki de toplum olarak en çok ihtiyacımız olan bir olgu. Bir kişinin yerine kendimizi koyabilmek. Sorumluluk duygusunu da geliştirebileceğine inanıyorum. Hazıra dağ dayanmaz misali. Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmak pozisyonundan da kurtulmuş oluruz hem birazcık. Bireysel sorumluluk almanın ayrıca bütünsel olarak ülke gelişimini de olumlu yönden etkileyeceğini de düşünüyorum. Bazal metabolizma;
Yemekten 12 saat sonra tam dinlenme anında vücudun sadece yaşamaya yetecek fonksiyonlarını sürdürecek kadar ihtiyacı olan enerji miktarıdır.
Ya da daha basit bir anlatımla yapayım sizlere; vücudumuzun hareket etmeden ortalama ihtiyaç duyduğu enerji miktarı da diyebiliriz.
Cinsiyete göre değişir. Erkeklerde kadınlara göre daha fazladır. Kışın daha yavaş yazın daha hızlıdır. Gençlerde hızlıyken yaşlılarda daha yavaştır. Ergenlik ve hamilelik döneminde metabolizma hızı artar. Yeşil çay, kafein ve diğer uyarıcılar da hızı artırır. Hormonların ve ilaçların metabolizma hızını artırıcı veya azaltıcı etkileri olabilir.
Canlının tam dinlenme sırasında kas hareketi yapmadan, vücuttaki canlılık olaylarının sürmesi için gereken enerjiyi sağlayan metabolizmaya bazal metabolizma denir. Bazal metabolizma kullanılan oksijen miktarı belirlenerek ve oluşan kalori ölçülerek bulunabilir. Bazal metabolizma canlının yaşına, vücut ağırlığına, cinsiyetine ve çevre faktörlerine göre değişir.
Metabolizma hızı çocuklarda, çalışanlarda, erkeklerde, soğukta ve protein ağırlıklı beslenenlerde daha yüksektir. Çevre sıcaklığının da metabolizma üzerine büyük etkisi vardır. Soğuk havalarda kas titremesi, hareket, el ovuşturulması ile ısı sağlanmaya çalışılır. Yüksek sıcaklıklarda terleme ve hareket etmede isteksizlik görülür. Ayrıca terleme ve derideki kılcal damarların genişlemesiyle ısı miktarı azaltılmaya çalışılır. Kanda proteine bağlı iyod (PBI) miktarının ölçülmesi, bazal metabolizma hızını tayin eden diğer bir yöntemdir.
Uyku esnasında veya beslenme yetersizliklerinde bazal metabolizma normalden düşüktür. Keza anemik kimselerde, bazı sinir hastalıklarında veya tiroid yetersizliklerinde bazal metabolizma hızı düşer.
Hipofiz ve böbreküstü bezleri, bazal metabolizmayı etkiler. Bu salgı bezlerinin az çalışmaları bazal metabolizmayı düşürür, aşırı çalışmaları ise yükseltir. Gebe kadınlarda doğumdan evvelki son 2-3 ayda ise çocuk ve annenin metabolizmaları birleşmiş vaziyette tespit edilir. Zihni egzersizler, bazal metabolizmayı pek etkilemez. Bazal metabolizmayı en fazla etkileyen fizik egzersizlerdir. Yeşil çay, kafein ve diğer uyarıcılar da hızı artırır. Hormonların ve ilaçların metabolizma hızını artırıcı veya azaltıcı etkileri olabilir.
Sizlerle kısaca kendinizin metabolizma hızınızı hesaplayabilmeniz için bilimsel olarak kabul edilmiş formülünü de aktarmak istiyorum. Ortalama olarak kendi vücudunuzun enerji yakım kapasitesini yakalamış olursunuz.
BAZAL METABOLİZMA HIZI HESAPLAMASI
KADIN:(655,1)+(9,56*kilo)+(1,85*boy(cm))-(4,68*yaş)
ERKEK:(66,5)+(13,75*kilo)+(5,03*boy(cm))-(6,75*yaş)
“HARİS-BENEDİCT YÖNTEMİ”
Geçen haftalarda sizlerle BKİ(Beden Kitle İndeksi)üzerine bilgi paylaşımında bulunmuştum. Hesaplamalarını aktarmıştım. Bu hafta Metabolizma Hızımızı ve onu nasıl hesaplaya bileceğimizi aktarmaya çalıştım. Bir başka buluşmamızda sizlere “Metabolizma Yaşından” bahsetmek istiyorum. Yaklaşık son iki yıldır 20—40 arası denek üzerine çalışmaya gayret gösteriyorum bu konu üzerinde. Çünkü ülkenin genç bir görüntüye sahip olması konumunda önemli bir konu diye düşünüyorum.
Haydi, o zaman vücudumuzun enerji kapasitesini kendimiz ölçelim ve onu tanımaya başlayalım. Unutmayın “sağlam kafa sağlam vücut=özgüveni yerinde bir ülke”
İBRAHİM KUBİLAY TÜRKAY
